ध्रुव- हो रविजी । तपाईंले सही भन्नुभयो । मैले अगिल्लो कार्यक्रममा पनि भनिसकेँजस्तो लाग्छ कि रेलको डिब्बभित्र रहेको शौचालय र कम्पार्टमेन्टको सरसफाइमा विशेष ध्यान दिइएको पाइन्‍छ । त्यसको अतिरिक्त हात र मुख धुनका लागि तातो र चिसो पानी चौबीसै घन्टा आउने ब्यवस्था गरिएको छ भने यात्रुहरुका लागि पिउनका लागि होस वा चिया कफी र तैयारी चाउचाउ बनाउनका लागि होस, चौबीसै घन्टा उमालेको पानी पाइन्छ । अनि मोबाइलफोन, कम्प्युटरलगायतका विद्युतीय सामग्रीका बेट्री रिचार्ज गर्नको लागि पनि प्रबन्ध मिलाइएको छ । अझ यी उपकरणहरु रिचार्ज गर्दा चोरिने र हराउने समस्या नभएको मैले पाएँ रविजी ।

रवि- सामान चोरी नहुने वा नहराउने उदाहरण पनि छ कि तपाईंसँग ?

ध्रुव- छ रविजी । एकपटक मैले मोबाइल रिचार्ज गर्नका लागि ठाउँ नपाएपछि कम्पार्टमेन्टमा रिचार्ज गर्न राखेको थिएँ । त्यसपछि केही समयसम्म म भुसुक्कै निदाएछु । उठेपछि मोबाइल सम्झिदाँ त म झसङ्ग पनि भएँ । म तुरुन्त कम्पार्टमेन्टमा मोबाइल हेर्न गएँ । मेरो मोबाइल जस्ताको तस्तै थियो । पछि मैले याद पनि गरेँ- कम्पार्टमेन्ट नजिक मोबाइल र भिडियोगेम रिचार्ज गर्नका लागि त्यसै छोडिरहेको मैले थुप्रै पटक देखेँ । वास्तवमा म दुई पटक गरेर चार दिनको यात्रा गरेको छु यो रेलमार्गमा । तर चोरी अनि पाकेटमार गरिएको अथवा सामान हराएको भनेर मैले कसैको मुखबाट कुनै पनि बेला सुन्न परेन । अनि मैले त्यस्तो सामान चोरिएको वा हराएको समाचार पनि अहिलेसम्म सुनेको वा पढेको छैन । त्यसैले यो रेलमार्गमा यात्रा गर्दा सामानको सुरक्षाको पूर्ण ग्यारेन्टी भएको मैले पाएँ र मैले यात्राअवधिभर आफूलाई पनि निकै सुरक्षित महसुस गरेँ ।

रवि- पैचिङ्गबाट ल्हासासम्म पुग्नका लागि दुई दिन लाग्छ । तपाईंले खानेकुरा रेलमै किनेर खानुभयो कि ?

ध्रुव- रविजी, वास्तवमा म नेपालमा हुँदा कामना प्रकाशन समूहको साधना मासिक पत्रिकाको सम्वाददाता थिएँ र त्यहाँ काम गर्दा मैले एउटा लेख लेखेको थिएँ । धेरै नेपालीहरुको बानी के छ भने लामो दुरीको बसको यात्रा गर्दा बाटोमा खानका लागि खानेकुरा कहिल्यै पनि आफैँले बोकेर नलैजाने र बीचबाटोमा नै खाना वा खाजा किनेर खाने । राजमार्ग वरिपरि सञ्चालन गरिएका पसल र होटलहरुमा खाने कुरा निकै महँगो पर्ने, भनेको जस्तो खाना नपाइने, खानेकुरा गुणस्तरीय नहुने र बस निश्चित ठाउँमा मात्र रोकिने भएकोले त्यसबेला आफूलाई भोक नलागेको पनि हुन सक्ने समस्या यात्रुहरुले बेहोर्नुपर्ने कुरालाई मैले लेखमा स्पष्टरुपमा उल्लेख गरेको थिएँ । त्यो लेख लेख्नुभन्दाअगाडि नै मेरो बानी के थियो भने लामो यात्रामा जाँदा बाटोको लागि खानेकुरा पहिले नै तयार पारेर बोकेर लैजाने । त्यसैले लामो यात्रामा मैले कहिल्यै पनि खानेकुराको समस्या झेल्नुपरेन । त्यस्तै गरी मैले दुईपटक छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्गमा यात्रा गर्दा चाउचाउ, बिस्कुट, सुख्खा खाद्यपदार्थ र पेयपदार्थलगायतका खानेकुरा आफैँले बोकेर लगेको थिएँ । मैले आफैँले बोकेर लगेको खानेकुरा खाएँ । तर रेलभित्र खानेकुराको अभाव थिएन र रेलभित्रको रेष्टुराँको खानेकुरा पनि खासै महँगो भन्न मिल्दैन । अनुभव बटु्ल्नकै लागि भनेपनि मैले एकदुई छाक त रेलको चमेनागृहमा बनाइएको खाना पनि खाएँ । खाना ल्याउनुभन्दा पहिला नै अर्डर लिन हामी बसेको डिब्बामा नै रेलका कर्मचारीहरु आउथे । रेलको डिब्बाभित्रै पनि रेष्टुराँ सञ्चालन गरिएको छ । हामीहरु अनुभव संगाल्नकै लागि पनि पछिल्लो दिनमा दिउँसोको खाना खान रेष्टुराँमा नै गयौं । रेष्टुराँमा खाना खाने यात्रुहरुको भीड थियो । तर पनि हामीले धेरै बेर कुर्नुपरेन । अनि त्यति धेरै उचोँ भागमा तयार पारिएको खाना पनि निकै स्वादिलो लागेको थियो हामीलाई । किनभने उचोँ भागमा भात राम्रोसँग नपाक्ने समस्या देखिन सक्छ । तर त्यहाँको भात मजाले पाकेको थियो । अनि रेष्टुराँको सरसफाइमा पनि त्यत्तिकै ध्यान दिएको मैले पाएँ ।

रवि- श्रोताहरु, ध्रुवजी गीतअगाडि तपाईंले रेलको सरसफाइको बारेमा कुरा गर्दैहुनुहुन्थ्यो ।

ध्रुव- हजुर रविजी, रेलको सरसफाइमा मैले विशेष ध्यान दिएको पाएँ । रेलका यात्रुहरुले फाल्ने फोहर दिनमा तीनपटक उठाउन आउने गरेका पाइन्छ । अनि संकलन गरिएको फोहर पनि निश्चित ठाउँमा मात्रै फाल्नका लागि संकलन गरिने रहेछ । मैले रेलका परिचारकहरुबाट पाएको जानकारीअनुसार त्यो फोहरको उचित ब्यवस्थापन गरिने रहेछ । त्यसले गर्दा रेलमार्ग वरिपरिको वातावरण संरक्षणमा पनि ठूलो सहयोग पुगेको मैले पाएँ । रविजी, मैले पाएको जानकारीअनुसार छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्ग पूर्णरुपमा सञ्चालनमा आएपछि रेलमा जम्मा भएको फोहरको उचित ब्यवस्थापनको लागि छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्ग संस्थानले छिङ्गहाई प्रान्तको सदरमुकाम सिनिङ्ग सहर र अर्को सहर गोल्मुड अनि तिब्बतको सदरमुकाम ल्हासामा गरेर बीसवटा घुम्ती गाडीको प्रबन्ध गरेको छ । रेलबाट संकलन गरिएका फोहरहरु ती गाडीमार्फत् प्रशोधन केन्द्रमा लैजाने ब्यवस्था गरिएको छ । त्यसको अतिरिक्त फोहरलाई पुनः प्रयोग गर्नका लागि रिसाइक्लिङ्ग गर्ने डिब्बाहरु पनि रेलमा जोडिएको छ । रेलबाट निस्कासन गरिने पेय तथा खाद्यपदार्थका डिब्बा अथवा क्यान र पोलिथिनका झोलाहरुलाई छुट्टै संकलन गर्न सकिने प्रवन्ध मिलाइएको छ । यसले गर्दा विश्वको छानो भनेर विश्वमा नै चर्चित रहेको छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्गमा वातावरण संरक्षणमा विशेष ध्यान पुर्याइएको छर्लङ्ग देखिन्छ ।