China Radio International

चिनियाँहरुको प्यारो अङ्क आठ
अमेरिकीहरु 13 अङ्कलाई अफापशिद्ध मान्छन् भन्ने मैले स्कुल पढ्दा नै सुनेको थिएँ। अझ अमेरिकी होटलहरुमा त 13 नम्बरको कोठा नै हुँदैन भन्ने पनि सुनेको छु। हामी नेपालीहरु पनि 8 र 12 अङ्कलाई त्यति राम्रो मान्दैनौँ।

अजबको चीनमा गजबको अनुभव
मैले सबैभन्दा पहिले चीनको नाम सुनेको हिरो कलमबाट हो। 2040 सालतिर म प्राथमिक तहमा अध्ययनरत रहँदा मेरा दाजुले प्रवेशिका परीक्षा उत्तीर्ण गरिसक्नु भएको थियो। उहाँसँग एउटा चाइनिज कलम थियो निलो रङको। त्यो कलम त्यतिखेर महङ्गो मानिन्थ्यो, सायद पाँच रुपैयाँ पर्थ्यो होला। हामीलाई हम्मेसी छुन पनि दिनु हुन्थेन।

चिनियाँ लगानीले काँचुली फेरिने अपेक्षा
'राम्रो घर किन्न त सकिन्छ तर राम्रो छिमेकी किन्न सकिन्न' भन्ने भनाइ नेपालमा प्रचलित छ। छिमेकी शब्दको अर्थ सीमा जोडिएको हो। त्यसकारण छिमेकी सुखदुःख बाँढ्न सक्ने र आडभरोसा दिनसक्ने हुनुपर्छ। नेपालको पूर्वपश्चिम र दक्षिण तीनतिरको सीमा भारतसँग जोडिन्छ भने उत्तरतिरको सीमा चीनसँग जोडिन्छ। नेपालसँग सीमा जोडिएका दुई मुलुक भारत र चीन नेपालका घनिष्ट छिमेकी मुलुकहरु हुन्।

तिब्बतबाट सिक्ने होइन？
नेपालको उत्तरतर्फ झण्डै एक हजार किलोमिटरको सीमा चीनको स्वायत्त प्रदेश तिब्बतसँग जोडिन्छ। तिब्बतसँग नेपालको सोझो हवाइ यातायात र सडक यातायात स्थापित छ। नेपालले हजारौँ वर्षदेखि चीनको तिब्बतसँगै व्यापार गर्दै आएको छ। अत्यन्त विकट भौगोलिक बनावट, विशाल मरुभूमिको पठार र उच्च अक्षांशमा रहेको तिब्बतका सामु नेपालको तुलनामा अनेकौँ चुनौति रहेका छन्।

बदलिँदो चिनियाँ जीवनशैली
सन् 2013 मा चीनले वृद्धवृद्धाहरुको स्वास्थ्य र मनोविज्ञानलाई ध्यानमा राखेर विशेष नीति बनायो। सो नीतिमा पाको उमेरका बुबाआमालाई छोराछोरीले आफूसँगै राख्नुपर्ने, यदि कामको सिलसिलामा घरदेखि टाढा गएर बसेको छ भने त्यस्ता छोराछोरीले हरेक हप्ता आफ्ना वृद्ध बुबाआमालाई भेट्नु पर्ने र नियमित रुपमा फोन सम्पर्क गर्नुपर्ने उल्लेख छ।

चिनियाँ कलात्मक गाँठो र लालटिन
चिनियाँ प्रचलन र संस्कृतिमा रातो रङको छुट्टै महत्व छ। चिनियाँ झण्डा रातो छ र चिनियाँ सरकारी चिन्ह पनि रातै रङ्को छ। कसैको स्वागतमा अथवा कसैलाई शुभकामना दिनका लागि पनि रातो ब्यानरमा सुनौला अक्षरले लेख्ने प्रचलन छ। मृत्यु संस्कार र समवेदनामा भने रातो रङ निशेधित छ।

नेपाली सेवाको चार दशक
चीनको सरकारी सञ्चार संस्था चिनियाँ अन्तर्राष्ट्रिय रेडियो (सीआरआई)को स्थापना सन् 1941 को डिसेम्बर 3 तारिखमा भएको हो। विश्वभरि प्रसारण गरिने चीनको एक मात्र अन्तर्राष्ट्रिय रेडियोका रुपमा रहेको सीआरआई प्रसारण समय र भाषाका हिसाबले विश्वको सबैभन्दा ठूलो रेडियो हो। चिनियाँ जनताको मुक्तिका लागि सशस्त्र संघर्ष गरिरहेको चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीले यानानमा रुसको मस्कोबाट ल्याइएको ट्रान्समिटर प्रयोग गरेर रेडियोको परीक्षण प्रसारण गरेको थियो। यसलाई सिन्ह्वा नयाँ चिनियाँ रेडियो भनिन्थ्यो।

सांघाई घोषणापत्रका चुनौति
यही जेठ 7 गते (गत मे 21 तारिख) बुधबार एसियाली पारस्परिक सहयोग तथा आत्मविश्वास निर्माण सम्मेलनको चौथो शिखर बैठक सांघाई घोषणापत्र जारी गर्दै सम्पन्न भयो। चीनको सांघाईमा आयोजित सो शिखर बैठकमा 47 वटा मुलुकका सरकार तथा राष्ट्रप्रमुखसहित संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव वान की मुन समेत सहभागी थिए।

चिनियाँ चपस्टिक्स

चिनियाँहरु खानका लागि काँटा अथवा चम्चा प्रयोग गर्दैनन्। अधिकांश खानेकुरामा उनीहरु 'चपस्टिक्स' प्रयोग गर्छन्। झोल पदार्थ 'सुप' खानका लागि मात्र चम्चा प्रयोग हुन्छ। पश्चिमा मुलुकका मान्छेहरु चिनियाँहरुले चपस्टिक्सले खाएको देख्ता अचम्म मान्छन्। चीन भ्रमण गर्नेहरुले पनि आश्चर्य मान्छन् किनभने अधिकांश रेष्टुरेन्टमा काँटा र चम्चा नहुन पनि सक्छ। चिनियाँ सुप खानका लागि सेरामिकबाट बनेको छोटो र गहिरो चम्चा हुन्छ जसको प्रयोगले चाउमिन, थुक्पा अथवा भात खान निकै अप्ठेरो हुन्छ।

क्षेत्रीय शान्ति र स्थिरतामा चीनको भूमिका
पन्चशील सहअस्तित्वका सिद्धान्तमा उभिएको चिनियाँ परराष्ट्र नीति विश्वकै निस्वार्थी र प्रभावकारी कुटनीति मानिन्छ। अहिले चीनले वरिपरीका आफ्ना छिमेकी राष्ट्रहरुबीचमा दीर्घकालीन मैत्री र साझेदारी बढाउने कूटनीतिक सिद्धान्त तर्जुमा गरेको छ।

राष्ट्रिय परिषदलाई फर्केर हेर्दा
नेपालमा रेडियो श्रोताको सुरुवात तत्कालीन रेडियो पैचिङबाट सुरु भएको हो। सन् 1985 तिर चितवनमा प्रकाशबाबु पौडेलले फ्रेण्डशीप क्लब गठन गरेर रेडियो पैचिङका श्रोतालाई सङ्गठित गर्ने काम सुरु गर्नु भएको थियो।